Ganhar a vida em galego (II)

«A proposta consiste em usar a Eurorregiom para ir muito mais além de um quadro de facilitaçom do “comércio externo” das empresas. Usá-la como umha unidade política transversal aos Estados, superando divisões estatais rígidas. A sobrevivência da nossa língua e cultura na Galiza vai de mãos dadas com a recuperaçom do espaço atlântico como plataforma económica e política, para o nosso progresso.

Trata-se de des-estrangeirar a Galiza em Portugal e Portugal na Galiza. Para nos misturarmos em todos os níveis: pessoal, laboral, legal, comercial, produtivo… Promover massivamente o movimento de pessoas no espaço atlântico, tirando partido da nossa língua comum “Galego ou Português” (GP). Agora está promovido só com Madrid. […]».

Ler mais no Portal Galego da Língua

Ganhar a vida em galego. E o futuro

«Observamos com consternaçom o abandono do galego, o corte na transmissom intergeracional que se vai mostrando cada vez maior, inquérito após inquérito. E a causa principal para pais e maes preferirem as crianças falando castelhano em vez de galego é, estudos apontam, terem a percepçom de ser impossível “ganhar a vida” com a nossa língua.

E com certeza, nom se negará, ganhar a vida num emprego, com produçom primária, com um negócio, como quer que seja… é tarefa quase impossível na nossa língua. O nosso espaço económico está marcado num quadro definido polo Estado, que estabelece umha “unidade económica” ou “unidade de mercado” cuja língua oficial de relacionamento é, tem que ser, o “castelhano ou espanhol”. É aplicada com firmeza como veículo de comunicaçom para trânsito e relações comerciais, laborais, administrativas, legais, empresariais, profissionais… […]»

Ler mais no Portal Galego da Língua

Charo Lopes: “Ter a língua em comum nom significa que tenhamos que partilhar posiçons políticas”

«[…] Como foi a tua passagem para o lado escuro da norma? Foi à velocidade da luz ou mais vagarosa?

Foi a partir da militáncia independentista, de forma autodidata e vagarosa, durante o liceu. Na universidade, em Compostela, já a usava normalmente.

Por onde julgas que deveria transitar o reintegracionismo para avançar socialmente e quais as áreas mais importantes?

Pola planificaçom linguística: Ter estratégias a médio e longo prazo. Mas nom tenho refletido muito nisto… Acho umha virtude do reintegracionismo a capacidade de ampliar perspetiva e procurar alianças parciais -ter a língua em comum nom significa que tenhamos que partilhar posiçons políticas-, e nom abandonar a atitude militante e o entusiasmo, isso é o que vai fazer a diferença entre um movimento vivo e a burocracia.

Porque te embarcaste no navio agálico? O que esperas do trabalho da associaçom?
Para poder participar das assembleias! Nom podo esperar nada se eu nom figer nada.

Em 2021 somamos 40 anos de oficialidade do galego. Como valorarias esse processo? Que foi o melhor e que foi o pior?
O processo foi de normalizaçom do espanhol, acho que o meu círculo é umha borbulha, mas a realidade, em particular nas cidades, é catastrófica.
O pior: responsabiliza as falantes e nom as estratégias institucionais.
O melhor? A autoorganizaçom social que nom delegou: todos os projetos coletivos que se levárom adiante sem estar à espera de subsídios nem reconhecimentos.

Como gostarias que fosse a “fotografia linguística” da Galiza em 2050 em Boiro e na Galiza?
Em trinta anos podem passar muitas cousas… Gostaria que o galego fosse língua veicular, de uso hegemónico na república galega. Que haja centros de estudo de línguas em todas as vilas, que no ensino se aprendam duas ou três línguas mais, chinês e árabe, por exemplo.»

Mais no Portal Galego da Língua

Valentín García: “Quiçá houvo um excesso de autoconfiança”

«[…] Se pudesses recuar no tempo, que mudarias para que a situaçom na atualidade fosse melhor?

lindeiros.gal

Quiçá houvo um excesso de autoconfiança, no sentido de que a grande base social com que contava o galego, com percentagens de falantes ainda hoje chamativas para umha língua minoritária de Europa, nos fijo minimizar até há relativamente pouco tempo o problema da ruptura da transmissom familiar e do uso do galego entre as novas geraçons. Ainda assim, essa ruptura da transmissom ralentizou-se com a chegada da democracia, porque se incides no prestigio da língua e na sua utilidade social e económica, reduzes as razons que podem ter os pais e nais para abandonar o galego na educaçom dos filhos. Em todo caso, é um âmbito em que se pudo incidir mais, vista a profunda transformaçom que estava a experimentar Galiza, com o crescimento das cidades e a perda de peso do sector primário, duas mudanças que minarom o ecossistema privilegiado que o galego tinha, e ainda tem, no mundo rural. […]

Que haveria que mudar a partir de agora para tentar minimizar e reverter a perda de falantes?
Há um âmbito mui importante, que é o da empresa, onde estamos a tentar atuar desde que aprovamos o Plano de dinamizaçom do galego no tecido económico. A vigência do plano acaba neste 2020, e cuido que deu os seus frutos, mas nós continuaremos a trabalhar, porque é fundamental que o galego se veja como um idioma útil no mundo laboral para que as famílias e a gente nova se decidam a empregá-lo. Também é importante continuar a trabalhar para que as tecnologias da informaçom e da comunicaçom se desenvolvam na língua própria da Galiza e, em geral, cuido que há que prestarlhe umha especial atençom à cultura juvenil, tal e como se propom no nosso Plano de dinamizaçom da língua galega na mocidade 2019-2022.  Outro espaço onde eu gostaria de avançar mais, algo para o que devemos contar com o apoio do governo de Espanha, porque depende em boa medida del, é o da justiça. Nom é que aqui nom houvesse avanços, mas cuido que todos gostaríamos de que ainda fossem mais.

Achas que seria possível que a nossa língua tivesse duas normas oficiais, umha similar à atual e outra ligada com as suas variedades internacionais?
A Junta de Galiza vai aceitar a decissom que, em matéria de normativa, adote a Real Academia Galega, que é quem tem atribuída esta competência. Se a Real Academia Galega o vê factível, a Junta também; se nom o vê viável e só há umha norma oficial, esta será a que use a Junta.»

Cf. Portal Galego da Língua

La Voz de Galicia: “A evolución lingüística de Carvalho Calero”

Cf. La Voz de Galicia

«O Día das Letras Galegas honra en Ricardo Carvalho Calero non só a un escritor dunha ampla e variada obra, senón tamén a unha das persoas que máis pensou, estudou e defendeu o idioma. Esta última faceta, a de lingüista, é a que centrou a derradeira sesión do simposio que nas catro últimas semanas lle dedicou a Real Academia Galega ao autor de libros fundamentais para o idioma e o defensor de importantes teses que non estiveron exentas de discusión e polémica.

A directora da Sección de Lingua da RAG, Rosario Álvarez, actuou como moderadora das intervencións arredor das ideas lingüísticas de Carvalho, que definiu como «cambiantes ao longo do tempo», dende unha primeira etapa, cando accede ao posto de profesor universitario, á final, «marcada polo reintegracionismo, afastado do ideario inicial compartido polos seus compañeiros de xeración». Da análise desa primeira etapa ocupouse o académico Henrique Monteagudo, quen abordou o labor de Carvalho como filólogo entre 1950 e 1971 no contexto do grupo da editorial Galaxia e as súas intervencións decisivas na Universidade -no curso 1965/1966 converteuse no primeiro profesor de lingua e literatura galegas- e na propia RAG. Ademais de fixar o canon clásico das letras coa súa Historia da literatura galega contemporánea, Carvalho fixo o «esforzo titánico» de redactar nun tempo récord a Gramática elemental del gallego común, na que defendía «un sistema lingüístico autónomo, unha lingua nacional» e que foi un manual «utilísimo e indispensable para a aprendizaxe dos rudimentos gramaticais do idioma». 

Pola súa banda, o profesor e investigador Serafín Alonso Pintos afondou no modelo de galego desa Gramática, onde se establece «un sutil e criterioso diálogo coa tradición do galego escrito literario». A cuarta edición de 1974 é a máis completa dende o punto de vista científico e nela Carvalho reafírmase «na teoría e na práctica que trazara para o galego literario en 1966». «O seu modelo de galego común, que nun camiño de ida e volta figura agora na gramática co aval da RAG, segue a coincidir co de máis emprego na época. Esta convención, con todo, resultaba cuestionada daquela, entre outros, por quen defendían que os galegos e galegas debiamos tomar o portugués como lingua única de usos cultos e tamén por quen postulaba que aquel modelo de galego literario resultaba artificialmente distante da fala espontánea», explicou.

A derradeira edición da Gramática, de 1979, xa recolle os cambios no pensamento lingüístico de Carvalho, máis próximo xa á ortografía portuguesa. Esa evolución foi analizada por Eduardo Maragoto, presidente da Associaçom Galega da Língua. Xa en 1975 escribira os primeiros de moitos artigos, publicados en La Voz, nos que defendía unha ortografía converxente co portugués. Así, sen ser o único inspirador, Carvalho converteuse «no principal pensador do novo movemento, no seu máis prestixioso divulgador e, tamén, no primeiro que levou á práctica os seus postulados ortográficos nun libro, Problemas da língua», segundo Maragoto. «Carvalho é o gran filólogo desta corrente. El forneceu o lusismo dun corpus teórico elaborado a partir de múltiplas abordaxes», engadiu.»

Cf. A. S, La Voz de Galicia, 30/10/2020

Os documentos que certifican que o galego era a lingua máis importante da Península no século XIII

O Arquivo da Real Academia Galega acaba de completar unha importante incorporación aos seus fondos dixitalizados dispoñibles na Rede. A colección de pergameos da institución, 285 escritos do século XII ao XVIII, inclúe bulas, privilexios reais, foros, doazóns, contratos de compravenda, sentenzas xudiciais e outros manuscritos, de orixe pública e privada, agora dispoñibles para todo o público no Arquivo Dixital de Galicia. A RAG celebra así o Día Internacional dos Arquivos e, nas vésperas desta conmemoración, propón unha viaxe desde academia.gal á Idade Media, guiada polos académicos Pegerto Saavedra e Henrique Monteagudo, a través de dous destes pergameos destacados: o máis antigo da RAG e o máis vello dos escritos en galego da institución.

O 10 de maio de 1259 Sancho Fernández e a súa dona, Maior Fernández, asinaban unha venda de eguas ao mosteiro de Caaveiro. O documento que a recolle é, de todos os pergameos datados da RAG, o máis antigo escrito en galego, nun momento en que a nosa lingua aínda empezaba a consolidarse neste tipo de textos. “Aínda que se conservan uns poucos documentos notariais redactados en galego desde a década de 1230-1240, ata 1250 a lingua que se utilizaba nestes textos era o latín, como na xeneralidade dos escritos, con excepción das cantigas trobadorescas. A partir do ascenso ao trono do rei Afonso X O Sabio (1252) comeza a usarse cada vez máis o galego, pero antes de 1260 os documentos nesta lingua aínda son escasos”, explica o académico Henrique Monteagudo.

Ruben Martins: ‘O galego vai salvar-se no português? A situação linguística na Galiza’

‘Santiago de Compostela ouviu a “Grândola” do Zeca [Afonso] primeiro que todos os outros lugares: a 10 de Maio de 1972, o português José Afonso, que considerava a Galiza a sua “pátria espiritual”, tocou por ali a canção que se tornou num importante símbolo da Revolução de Abril. Hoje, a poucos metros do lugar onde o cantautor apresentou as estrofes «O povo é quem mais ordena dentro de ti, ó cidade», está lá, há pouco mais de uma década, um parque imortalizado com o seu nome. O sentimento de José Afonso pela população que habita no Noroeste peninsular ficou registado num pequeno discurso que fez antes de interpretar “Achégate a mim, maruxa”, a 23 de Fevereiro de 1980, na Sociedade de Instrução e Recreio de Carreço, nos arredores de Viana do Castelo. O espectáculo, gravado em disco, permite-nos recordar cada palavra do que ali se disse há mais de 40 anos: «A Galiza (…) pertence à mesma realidade cultural que Portugal, sobretudo o Norte de Portugal; mas por artes de berliques e berloques, partilhas, lutas entre senhores feudais, hoje existe uma fronteira a separar povos que têm praticamente a mesma língua e que são, aliás, muitíssimo semelhantes, até na sensibilidade. Portanto, os galegos falam galego, ou seja, galaico-português, e não castelhano. Infelizmente, durante a ditadura franquista, tudo foi feito para que os galegos se envergonhassem da língua que falavam”.

Sobre o uso de galego na rúa

Semella que hai trece anos na visión que tiña a xuventude do galego non o incluía como ferramenta para situarse con vantaxe no mundo. Nos últimos anos a Lei Paz Andrade, mellorábel na súa configuración e aínda máis na súa implantación no ensino secundario, non tivo tempo nin recursos para mudar esta situación. Por iso nace a asociación DGAP, para divulgar que o galego é unha plataforma innegábel desde a que estudar portugués e así converter os cidadáns galegos en privilexiados comunicadores no ámbito da lusofonía e da hispanofonía a un tempo. Un recurso desaproveitado desde sempre debido a unha visión empobrecida do que a nosa cultura é.

*

«FICHA DO DOCUMENTÁRIO NO AVG: http://culturagalega.gal/avg/producci…

SINOPSE (GALEGO RAG): En que idioma fala a mocidade e por que? Perduran os estereótipos? Existe conflito por culpa da lingua? Que lle falta ao galego para estar normalizado? Este documentario profundiza na cuestión sociolingüística a través da xente nova, da primeira xeración da historia que tivo o galego como lingua oficial, co convencemento de que as experiencias e opinións desta xeración son a chave para entendermos o estado actual da lingua e os retos para o futuro.

SINOPSE (GALEGO INTERNACIONAL): Em que idioma fala a mocidade e porquê? Perduram os estereótipos? Existe conflito por culpa da língua? Que lhe falta ao galego para estar normalizado? Este documentário profundiza na questom sociolinguística através da gente nova, da primeira geraçom da história que tivo o galego como língua oficial, com o convencimento de que as experiências e opiniões desta geraçom som a chave para entendermos o estado actual da língua e os retos para o futuro.»

Cf. Telegaliza